Wachlarz

Wydzielona organizacja dywersyjna
Związku Walki Zbrojnej

     
 

Struktura organizacyjna "Wachlarza"

  Po opanowaniu przez wojska niemieckie terenu kresów wschodnich Rząd Londyński miał na uwadze działanie ZWZ do przygotowania na kresach powstania zbrojnego przeciw Niemcom. Natomiast osłoną tych działań i terenu miała być organizacja zbrojna "Wachlarz". Dlatego według planu operacyjnego Szefa Sztabu Głównego "Wachlarza" mjr Grochowskiego, zaakceptowanego przez gen. "Grota" ustalono, że:

  1. Przygotowywanej akcji miano "Wachlarz" przyjęto jako kryptonim organizacji , ponieważ kształt organizowanej akcji widziano, że Warszawa - to centralny punkt- jakby rączka wachlarza przy wachlarzowej formie brzegów górnych wachlarza stanowić miały rzeki od północy Dźwina i od południa Dniepr.
  2. Warunkiem koniecznym akcji było odebranie tej akcji od wszystkich innych zadań i akcji Komendy Głównej ZWZ. Była, więc akcją specjalną nieznaną nawet dla Sztabu Komendy Głównej, a tylko i jedynie Komendantowi Głównemu ZWZ.
  3. Werbunek ludzi do "Wachlarza" pozostawiono tylko sztabowi głównemu "Wachlarza" i ich wybranych z kolei dowódców terenowych.
  4. Podobnie wyglądała sprawa uzbrojenia - wyłącznie ze "zdobyczy" ludzi "Wachlarza".
  5. Terenem działania (czyli jak wiadomo dotyczyło dywersji w szerokim pojęciu) objęto obiekty, linie kolejowe i to poza granicą sprzed 1939 r.
Jeśli chodzi o werbunek ludzi do "Wachlarza" - brano pod uwagę fakt, że łączyło się to z wyjazdem na wschód, więc mieli to być ludzie młodzi, nie obarczeni rodziną, brawurowi, nadający się do szybkiego przeszkolenia dywersyjnego. Od zwerbowanych wymagano znajomości języków: rosyjskiego, ukraińskiego lub białoruskiego, od działających na północy - znajomości języka litewskiego i łotewskiego.
Do grupy "cichociemnych" - starano się werbować oficerów i podoficerów stacjonujących przed wojną w jednostkach na kresach a w tym KOP. Teren przyszłego działania podzielono na dwie strefy. Strefa "A" to zaplecze i teren wypadowy. Strefę tę od zachodu wytyczała linia tzw. Rokadowa, ciągnąca się od Lidy przez Białystok, Brześć, Kowel, do Lwowa, a od wschodu to granica państwa do 1939 r. Strefa "B" - to teren do sabotażu i dywersji. Działania ludzi "Wachlarza" w strefie "A" były ograniczone, ponieważ zakazany był jakikolwiek kontakt z jednostkami siatki powstających Okręgów ZWZ - AK oraz placówkami dalekiego zasięgu.
Obie strefy zostały przeniesione od Warszawy na wschód pocięte na pięć głównych odcinków, które ponumerowano:
  • Odcinek I to: Lwów - Tarnopol - Ploskirow - Winnica - Zmerynka - Dniepropietrowsk.
  • Odcinek II to: Równe - Zwiachel - Żytomierz - Kijów.
  • Odcinek III to: Brześć - Pińsk - Dawidgródek - Mozyn - Homel.
  • Odcinek IV to: Lida - Mińsk - Borysów - Orsza.
  • Odcinek V to: Wilno - Dyneburg - Połock.

dalej: 1 2 3 4 5

Autor publikacji:
Czesław Wyszumirski "Dym".

Przypisy:

  1. Cezary Chlebowski - "Wachlarz" - Instytut Wydawniczy PAX Warszawa 1990 - wydanie III.
  2. Bronisław Krzyżanowski - "Wileński matecznik" 1939 -1944 Oficyna Wydawnicza "Pokolenie" W-wa 1988 r.
  3. Helena Pasierbska - "Wileńskie Ponary" wyd. własne Gdańsk 1996r.

Linki